Porseleinhoen invasie

Twente staat niet bekend om zijn uitgestrekte moerasgebieden. Dat doen ze in het noorden van Overijssel beter. En omdat Twente niet rijk is aan moerasgebieden broeden hier relatief weinig rallen. Een feit dat ik betreur want het zijn stuk voor stuk interessante vogels. U kunt zich voorstellen dat ik meteen vertrok toen ik de kans kreeg om naar circa tien porseleinhoenders te luisteren. Die kans laat een Tukker niet schieten. Zoveel exemplaren op één plek is een unicum en daarom houden we de locatie van dit schouwspel geheim. Ook op het platform waarneming.nl staan alle ingevoerde waarnemingen van porseleinhoen op deze plek op embargo. We geven de vogels de kans om rustig te broeden en voorkomen hiermee dat overenthousiaste vogelaars en fotografen de vogels verstoren. Hieronder leest u het verslag van deze bijzondere avond.

Rallen zijn mysterieuze vogels. Samen met de koeten en waterhoentjes vormen ze een familie van vogels uit de orde van kraanvogelachtigen. Dat leest u goed. De meerkoet bij u in de stad is het neefje van de majestueuze kraanvogel. De rallen zijn binnen deze familie van vogels het meest verlegen. Zij verstoppen zich in de vegetatie en u zult hen horen maar meestal niet zien. De meeste vogelaars in Twente zullen de roep van de waterral regelmatig horen maar de roep van het porseleinhoen is een luxe die niet voor iedereen is weggelegd. Daar zijn een aantal logische redenen voor die u wellicht zelf kunt ontcijferen op basis van wat informatie.

Het leefgebied van het porseleinhoen is vaak ontoegankelijk. Dit komt vooral door de natte aard van het biotoop. Je vindt ze in rietmoerassen, natte uiterwaarden en ondergelopen graslanden. Bovendien roept deze ral pas wanneer u niet meer aan vogelen denkt. Namelijk wanneer de schemer valt. Het geluid dat een porseleinhoen maakt, wordt omgeschreven als een zweepslag. Maar ik heb een zweep nog nooit een fluitend “hwit” horen maken. Maar wellicht ontbreekt het mij aan fantasie. Dit geluid is zeer luid en kan onder ideale omstandigheden op 800 meter afstand worden gehoord en is onmiskenbaar. De zang van klein- en kleinst waterhoen is anders en zelfs de soraral (de Noord Amerikaanse variant van ons porseleinhoen) klinkt niet hetzelfde. Het “hwit” wordt ongeveer 20 á 50 keer per minuut herhaald. De zang wordt aanzienlijk minder wanneer er een geschikte partner is gevonden. Dat betekent dat vooral de maand april en mei geschikt zijn om de soort te vinden.

 

Klokslag half negen stond ik in het gebied waar het moest gaan gebeuren. Door mijn enthousiasme was ik te vroeg vertrokken maar daar had ik geen moment spijt van. De lucht had een prachtige roze gloed en het was windstil. Ideale omstandigheden om een geluidsopname te maken van het porseleinhoen. Eindelijk, want dit stond al jaren op mijn verlanglijstje. Maar voor het porseleinhoen was het nog net iets te vroeg. Gelukkig was er genoeg te beleven. Op een plas zat een groep regenwulpen met elkaar te kletsen. Een soort zacht gemompel wat men vaak subzang noemt. In principe klinkt subzang gelijk aan de zang zoals we dat kennen maar het is bij de meeste soorten simpelweg wat zachter. Zwartkoppen doen dit vaak op het moment dat je passeert. Alsof ze niet willen stoppen met zingen maar het oorspronkelijke volume niet aandurven. De grutto’s en tureluurs waren in een andere stemming en lieten al roepend weten dat het voor hen nog geen bedtijd was. Langzaam maar zeker werd het donker en zo nu en dan liet een porseleinhoen zich voorzichtig horen. Een kort “hwit” klonk kort en een beetje stiekem. Maar het gebied kwam opnieuw tot leven toen de duisternis viel. Vanuit alle hoeken in het gebied begonnen ze hard te roepen – links, rechts, voor en achter. Dit had ik nog nooit meegemaakt. In Oost-Europa is dit geen onbekend fenomeen maar ook daar moet je net mazzel hebben. Daar kun je op de camping horendol worden van enkele porseleinhoenders of van zijn fanatieke neef de kwartelkoning. Maar we stonden niet in Oost-Polen, dit was Twente.

Na een korte wandeling langs de randen van het gebied kwamen we tot de conclusie dat er minimaal 8 paartjes tegen elkaar aan het roepen waren. Inmiddels was het pik donker en zelfs de grutto’s waren gestopt met roepen. Op deze windstille avond klonken enkel de ‘zwepen’ der porseleinhoenders over de velden.